کد مطلب:32217 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:22

گنجینه پرسمان » اعتقادات

آيا شيطان در جهان آخرت از بين ميرود يا نه، و آيا در جهان آخرت، خدا را ميتوان ديد؟

بايد توجه داشت كه شيطان، موجود خاصي نيست و به هر موجود موذي، منحرف كننده، طاغي و سركش، خواه انساني و يا غير انساني، اطلاق ميشود; از اين رو قرآن مجيد ميفرمايد: شَيَـَطِينَ الاْ ?ًِنسِ وَالْجِن;(انعام،112) شيطانهاي انسي و يا جني.

يكي از مصداقهاي روشن شيطان، ابليس است كه در زبان ما، همان شيطان معروف است.(پرسش و پاسخ، آيتالله مكارم شيرازي، ص 550.)

با اين توضيح، اين نكته را پي ميگيريم كه آيا ابليس، در جهان آخرت از بين ميرود و تكليف او چه ميشود؟ بايد گفت: ابليس نيز خواهد مرد و روز رستاخيز، مثل بقيه موجودات زنده خواهد شد.

در آياتي از قرآن مجيد ميخوانيم: خداي متعال ابليس و پيروانش را وعده داده كه در آتش جهنم كيفر نمايد.

يكي از آن آيات اين است: لاَ ?َمْلاَ ?َنَّ جَهَنَّمَ مِنكَ وَ مِمَّن تَبِعَكَ مِنْهُمْ أَجْمَعِين;(ص،85) حتما جهنم را از تو و پيروانت همگي پر خواهم كرد. خداوند، به حق سوگند ياد ميكند كه جهنم را از شيطان و پيروانش پر ميكند.(تفسير نمونه، آيتالله مكارم شيرازي و ديگران، ج 19، ص 350، دارالكتب الاسلامية.)

يا آيه ديگر كه ميفرمايد: سوگند به پروردگارت كه همه آنها را همراه با شياطين محشور ميكنيم، بعد همه را گرداگرد جهنم، در حالي كه به زانو در آمدهاند حاضر ميسازيم. (مريم، 68)

به اين خاطر، شيطان در جهان آخرت، همراه مخلدين در دوزخ، گرفتار است و براي هميشه گرفتار عذاب الهي خواهد بود و از بين نميرود، بلكه معذب هميشگي است.

اما اينكه آيا خدا را در جهان آخرت، ميتوان ديد؟ بايد گفت: كه ديدن، مخصوص اجسام است و چيزي كه جسم نيست، قابل ديدن نيست نه در دنيا و نه در آخرت; از اين رو، خداي متعال در قرآن مجيد ميفرمايد: لآتُدْرِكُهُ الاْ ?َبْصَـَر;(انعام،103) چشمها خدا را نميتوانند ببينند. يا در جريان حضرت موسيغ ميفرمايد: قَالَ رَبِّ أَرِنِيَّ أَنظُرْ إِلَيْكَ قَالَ لَن تَرَغنِي;(اعراف،143) موسيغ عرض كرد، پروردگارا! خودت را بمن نشان ده، تا تو را ببينم گفت: هرگز مرا نخواهي ديد.

اين آيه، از آياتي است كه به خوبي گواهي ميدهد كه به هيچ وجه و در هيچ كجا، خدا را نميتوان ديد و كلمه لن طبق نظر مشهور ادبا، براي نفي ابد است; بنابراين، جمله لَن تَرَغنِي مفهومش چنين ميشود كه نه در اين جهان و نه در جهان ديگر، مرا نخواهي ديد.(تفسير نمونه، آيتالله مكارم شيرازي و ديگران، ج 6، ص 360، دارالكتب الاسلامية.)

همچنين دلايل عقلي و فلسفي نيز، گواه بر اين نكته است كه خدا را به هيچ وجه و در هيچ كجا، نميتوان ديد; اين مربوط به ديدن با چشم ظاهري است، امّا رؤيت و ديدن با چشم دل، در همين جهان نيز ممكن است و روايات يا آيات قرآن كه تعبير به لقاي پروردگار نموده، منظور همان مشاهده با چشم دل و ديده خِرد است.(همان.)

گرچه روشن است كه ديدة دل و كشف، بالاتر و قويتر از چشم خِرد و برهان است و در قرآن، تكيه خاصي روي رؤيت با دل و عمق جان، شده است.

شخصي، از اميرالمؤمنينپرسيد: هل رأيت ربك؟ فقال: لم اكن بالذي اعبد ربا لم أره; آيا خدا را ديدهاي، فرمود: من كسي نيستم كه خداي نديده را عبادت كنم، پرسيد: چگونه ديدهاي؟ امام فرمود: لم تره العيون بمشاهدة الابصار و لكن رأته القلوب بحقايق الايمان; چشم سر، خدا را نميبيند، امّا چشم دل، با حقيقت ايمان، ميتواند او را ببيند.(ميزان الحكمه، محمدي ري شهري، ج 6، ص 190.)